Wat is lipoedeem?
Het betreft grote hoeveelheden ongelijkmatig verdeeld vet onder de huid van de heupen, dijen, knieën en onderbenen. Minder vaak komt voor dat (ook) de armen zijn aangedaan. De verschijnselen komen overeen met die aan de benen. Deze vetcellen trekken ook vocht aan, vandaar de naam lipoedeem. Kenmerkend voor lipoedeem is de symmetrie: de afwijkende vetverdeling doet zich voor aan voor aan beide zijden. Dit in tegenstelling tot lymfoedeem, dat zich ook aan één been of één arm kan voordoen.
Hoe ontstaat lipoedeem?
De oorzaak van lipoedeem is niet bekend. Erfelijke factoren lijken een rol te spelen. Lymfoedeem veroorzaakt geen lipoedeem. Maar bij lipoedeem kan wel een lymfoedeem-component ontstaan. In dat laatste geval spreekt men van lipolymfoedeem. Tevens blijkt bij lipoedeem vaak sprake te zijn van een minder sterk bewegingsapparaat: banden van enkels, voeten en knieën zijn zwak, er is vaak verminderde spierkracht en het ondersteunende bindweefsel is slapper. Dit kan negatieve gevolgen hebben voor een juiste of optimale houding.
Factoren die een rol spelen bij het ontstaan van lipoedeem zijn:
- Hormonale factoren;
- Overgewicht;
- Teveel of verkeerd eten;
- Te weinig spierarbeid en/of te lang zitten of staan;
- Aanwezigheid van lymf- of veneus oedeem;
Mogelijke gevolgen van lipoedeem kunnen zowel fysiek als psychisch van aard zijn. Hierboven worden alleen fysieke factoren genoemd, geen psychische. Niet iedere lipoedeempatiënte zal last hebben van de gevolgen die we hier bespreken. En je hoeft ook niet van alle gevolgen last te hebben.
Hoe ziet de behandeling er uit?
Behandeling van lipoedeem is geen eenvoudige zaak. Vaak wordt de diagnose niet of onjuist gesteld waardoor mensen bijvoorbeeld vetzucht wordt aangepraat en allerhande diëten worden geadviseerd zonder resultaat. Soms krijgen mensen onjuiste adviezen. Daarom is een correcte diagnose de eerste stap naar een goede behandeling. Laat u goed informeren en voorlichten en overtuigt u zich ervan dat er goed onderzoek (inclusief vaatonderzoek!) naar uw klachten heeft plaatsgevonden en dat de goede diagnose is gesteld. Een multidisciplinaire beoordeling en advies kunnen van veel waarde zijn om alle aspecten van lipoedeem voldoende aandacht te geven. Aangezien het ontstaan van lipoedeem niet kan worden voorkomen, zal – indien noodzakelijk – de behandeling dan ook mede gericht moeten worden op factoren die lipoedeem negatief beïnvloeden. Aanbevelingen zijn:
- Let op voor het ontstaan van overgewicht. Toename van vet op de plaatsen van lipoedeem zal door een dieet niet gemakkelijk meer verdwijnen! Volg bij overgewicht een dieet om toename te voorkomen. Bij een normaal lichaamsgewicht heeft afvallen geen effect op het lipoedeem.
- Zorg voor voldoende lichaamsbeweging (met name fietsen, zwemmen, roeien, dansen, fitness en dergelijke). Vaak is een patiënt zich niet bewust van de verminderde spierkracht.
- Draag overdag zonodig een aangemeten therapeutische elastische kous (TEK), vaak steunkous genoemd, om extra vochtvorming tegen te gaan en afvoer van lymfe te bevorderen. Steunkousen zijn altijd nodig als er tevens sprake is van lymfoedeem en/of veneus oedeem, bijvoorbeeld na een trombosebeen. Steunkousen bij lipoedeem zullen in het begin vrijwel altijd als pijnlijk worden ervaren! Op den duur wennen mensen er meestal aan.
Van belang is verder:
- Als er sprake is van een duidelijke lymfoedeem component, kan soms aanvullende therapie worden gegeven zoals manuele lymfdrainage, intensieve verbandtherapie gevolgd door het dragen van aangemeten steunkousen. Deze behandeling dient alleen op goede indicatie plaats te vinden.
- Medicijnen hebben geen enkel effect. Gebruik van plastabletten kan zelfs extra risico’s opleveren. Ook het gebruik van allerlei apparaten die in kranten en tijdschriften worden aangeboden om overtollig vet en cellulitis te behandelen is zinloos. Uw vet en putjes blijven, uw geld verdwijnt!
- Chirurgische behandeling in de vorm van wegzuigen van vet (liposuctie), bijvoorbeeld rond de knie of het onderbeen wordt niet of nauwelijks toegepast en kan beschadiging van lymfbanen en dus indirect lymfoedeem tot gevolg hebben. Soms is er wel een indicatie voor wegzuigen. Dit kan dan het beste in een multidisciplinair behandelprogramma plaatsvinden en in een centrum dat ervaring heeft met alle vormen van behandeling van lipoedeem en lymfoedeem.
- In sommige gevallen kan psychosociale hulp bijdragen aan het veranderen van een hun vaak negatieve zelfbeeld zodat mensen zich beter in hun vel kunnen gaan voelen.
- Langdurige follow-up, begeleiding, objectieve effectmeting (zowel omtrek, gewicht en spierkracht) en zorgvuldige documentatie om te kijken of een behandelplan effectief is, is raadzaam. Dit kan zowel gebeuren door uw arts, fysiotherapeut en/of huidtherapeut.
Bron: NLNet, lipoedeem (http://www.lymfoedeem.nl/lipoedeem)
Link naar pagina huisarts: https://www.huidarts.com/huidaandoeningen/lipoedeem/